Historie
De geschiedenis van onze kerkelijke gemeente voert in Oirschot en de Beerzen terug tot 1633 als de eerste predikant onder gewapende escorte in opdracht van de Staten-Generaal dit rooms-katholieke gebied binnenrijdt. Het is het begin van een moeizame strijd om de Reformatie hier ingang te doen vinden.
Een klein aantal protestanten weet zich hier door de eeuwen heen te handhaven, gedurende geruime tijd zelfs in de grote kerk op het Marktplein in Oirschot. De rooms-katholieke medeburgers moeten dan uitwijken naar schuilkerken.
In 1799 betrekken de protestanten echter het veel kleinere Mariakerkje aan het Vrijthof, in de volksmond Boterkerkje genoemd, omdat het gebouw enige tijd in gebruik is geweest als boterwaag. Dit fraaie kerkgebouw is inmiddels vermoedelijk meer dan negen eeuwen oud.
Zie overzicht van de Oirschotse predikanten vanaf 1633 en de Beerse predikanten van 1648-1804, geschreven door Ton Zijderveld: Protestanten in Oirschot (pdf).
In de tweede helft van de vorige eeuw verplaatst het zwaartepunt van de protestantse gemeenschap in de dorpen Best, Oirschot en de Beerzen zich naar Best, dat een stormachtige groei doormaakt. Onder de ‘import’ bevinden zich vele hervormden en gereformeerden.
In 1957 bouwen de hervormden een kerkgebouw in Best gezien de forse groei van het aantal lidmaten hier: het hervormd gemeentecentrum, dat ook onderdak biedt aan andere kerkelijke bijeenkomsten. Zo krijgt de predikant van Oirschot twee kerken te verzorgen. De gereformeerden kerken aanvankelijk in Eindhoven, maar sinds 1980 gaan gereformeerden en hervormden in Best, Oirschot en de Beerzen al samen onder de verantwoordelijkheid van één kerkenraad met één predikant (Samen-op-weg-gemeente).
In 2004 fuseren de hervormde, gereformeerde en Lutherse kerken zich tot Protestantse Kerken in Nederland (PKN). Dit leidde tot het verenigen van onze oorspronkelijke twee kerkelijke gemeenten tot één Protestantse Gemeente Best, Oirschot en de Beerzen op 1 september 2007. De ondertekening van de notariële akte vond plaats tijdens het feestelijke jubileumweekend van het 50-jarig bestaan van het kerkgebouw in Best.
Het gemeentecentrum in Best is in 1992/1993 fors uitgebreid en geheel vernieuwd. Zo beschikt onze gemeente over één van de oudste en één van de modernste kerkgebouwen van Brabant.
Over de geschiedenis van het Boterkerkje en de protestanten in Oirschot, Best en de Beerzen is in 1999 een boekje verschenen onder de naam 'Meer dan een gebouw'. Het is te koop bij de VVV en boekhandel 'De Croon' in Oirschot, en in het zomerseizoen op zondagmiddagdagen tijdens de openstelling van het kerkje in Oirschot tussen 14.00 en 16.00 uur.
